ISO 14001 ÇYS -ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ
Küresel pazarda var olabilmek için artık insana, çevreye verilen, değer ve saygıda önemli bir ölçüt olarak karşımıza çıkmaktadır.
Günümüz tüketicisi beklentilerinin, ihtiyaçlarının en üst düzeyde karşılanmasını istemenin yanında, kendisine, yaşadığı çevreye ve dünyasına değer verilmesini, saygı gösterilmesini talep etmekte ve piyasada bunu da ciddi olarak sorgulayan bir hassasiyetle davranış sergilemektedir.
Birçok kuruluş, çevre politikaları ve amaçlarıyla uyumlu olarak, faaliyetlerini, ürünlerini ve hizmetlerini çevre üzerindeki etkilerini kontrol etmek suretiyle, kusursuz bir çevre performansına ulaşmaya ve bunu göstermeye çalışmakta ve buna büyük önem vermektedir.
Bilim ve teknolojide yaşanan gelişmelerle her geçen gün daha da küçülen dünyamızın kaynaklarının sonsuz olmadığı, ürün ve faaliyetlerin çevre etkilerinin yerel ve bölgesel kalmayıp, global olduğu artık tüm dünyada kabul gören bir gerçeklik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bilinç çevresel etkilerin yasal uygulamalardan daha çok serbest piyasa hareketleri ile kontrol edilmesi ihtiyacını da doğal olarak beraberinde getirmiştir.
Global pazarda var olabilmek artık insana ve çevreye verilen değer ve saygıyla ölçülmeye başlanmıştır.
Bu gelişmeler kuruluşların çevre ile etkileşimlerini kontrol altında tutabilmelerini ve çevre icraat ve başarılarını sürekli iyileştirebilmelerini sağlayacak yönetim sistemlerine ihtiyaç bulunduğu gerçeğini gün yüzüne çıkarmıştır. Avrupa birliği ile entegrasyonda da en önemli konulardan birisi olan Çevre ; ayrıca Çevre ve Orman Bakanlığının da yaptığı denetimlerde bu standardın isteklerine paralel konuların değerlendirilmesini de içeren bir yapı ortaya koymaktadır. Dolayışı ile bu sistem konusunda yapılan çalışmalar hem küresel pazarda söz sahibi olmak , hem sosyal sorumluluk ve hem de yasal zorunlulukların yerine getirilmesi anlamında bir çok faaliyetin ortak kesişim noktası haline gelmektedir.
Kuruluşların çevreye verdikleri ( toprak , hava , su ) veya verebilecekleri zararların sistematik bir şekilde azaltılması ve mümkün ise ortadan kaldırılabilmesi için geliştirilen yönetim sistemine Çevre Yönetim Sistemi adı verilmektedir.
ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi, özünde doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa, suya, havaya verilen zararların minimum düzeye indirilmesini amaçlayan, risk analizleri tabanında kurulan bir yönetim sistemi modelidir. Ayrıca bu sistemin en önemli noktalarından biriside şüphesizdir ki yasal şartların sağlanmış olması ve gerektiğinde emisyon – baca gazı analizi , toz ölçümü , gürültü ölçümü gibi olmazsa olmaz ölçümlerin Çevre Bakanlığı tarafından yetkilendirilen laboratuvarlarda ölçüm ve raporlamalarının yapılmasıdır.
ISO 14001 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİNİN AMACI
- Ulusal ve/veya uluslararası mevzuatlara uyumun iyileşmesi,
- Çevresel performansın artması,
- Pazar stratejilerinde fark ,
- Uluslar arası rekabette avantaj ,
- İşletme itibar ve Pazar payında iyileşme,
- Maliyet kontrolünün geliştirilmesiyle masrafların azaltılması ve verimliliğin artırılması
- Kirliliğin kaynaktan başlayarak kontrol altına alınması ,azaltılması
- Girdi malzemeleri ve enerji tasarrufu sağlanması
- İzin ve yetki belgelerinin alınmasında yaşanan kolaylıklar,
- ISO 14001 tüm dünyaca bilinen ve kullanılan ortak bir dil olduğundan global pazarda kabul edilirliğinin sağlanması,
- Kurum / kuruluş faaliyetlerinin çevreye olan etkisi ve çevre riskleri belirlenerek kontrol edilebilir ve bu sayede çevreyi olumsuz etkileyen unsurların azaltılması sağlanır,
- Çevre etkilerinden kaynaklanan maliyetler düşer.
- Çevre ile ilgili yasalara ve mevzuata uyum sağlanır.
- Gerek ulusal, gerekse uluslararası alanda tanınmışlık sağlanarak kuruluşa prestij kazandırıcı bir unsurdur.
- Şirket personeline verilen eğitimler sayesinde çalışanlarda çevre bilinci artırılmasına yardımcı olur.
- Çevreye zarar vermeyen bir işletmede çalışmak, çalışanları motive eder.
- Tüketicinin çevre ile ilgili beklentilerine cevap verilir ve bilinçli tüketicilere erişebilme ve onları kazanma sansını artırır.
- Kaynaklar etkin kullanılır (enerji, su, vb. tasarrufu sağlanır).
- Çevreye bırakılan atıklar minimize edilir.
ISO 14001 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ TARİHSEL GELİŞİM
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Standardı’ nın hazırlanması ilk olarak 1992 yılının haziran ayında Rio’ da yapılan dünya zirvesinde alınan kararlara ve Rio Sözleşmesinde yer alan prensiplere dayanır. Rio’ da yapılan dünya zirvesinden yaklaşık 1 yıl sonra, 1993 yılında ISO tarafından, uluslararası çevre yönetim standartlarını hazırlamak üzere, yaklaşık 50 farklı ülkenin temsilcilerinden oluşan bir teknik komite kuruldu. Bu komitenin çalışmaları sonucunda, 1996 yılı eylül ayında ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi standardı yayınlanarak hayata geçirildi. Halen ISO 14000 standardının uygulaması gönüllülük esasına dayanmakla birlikte, yakın bir gelecekte gerek toplumun, gerek uluslararası kuruluşların ve gerekse devletlerin zorlaması ile standardın zorunlu bir uygulamaya dönüşeceği tahmin edilmektedir. Çevre yönetim sisteminin geçirdiği aşamalar aşağıda yer aldığı gibi özetlenebilir :
- 1973’de Avrupa birliği ilkeleri I. Eylem planını yayınlamışlardır (Çevreyi koruyucu önlemleri uygulamaya koymak için)
- 1992’de BS 7750 Standardı
- 1992’de Rio Deklarasyonu
- 1993’de ISO tarafından 14000 ailesi Standardlarını geliştirmek için ISO/TC 207. Çevresel Yönetim Teknik Komitesi kurulmuştur
- 1994 TS 9719 standardı (Çevre Yönetim Sistemleri – Genel Özellikler)
- 1996’da ISO 14001 standardı
- Nisan 2005 ISO 14001:2005 güncel versiyon
- Eylül 2015 ISO 14001 :2015 güncel versiyon